Trong bối cảnh ô nhiễm ngày càng trở nên nghiêm trọng tại các đô thị lớn, dự án Sài Gòn Xanh đã ra đời như một minh chứng cho sự nhiệt huyết, khát vọng và cống hiến của tuổi trẻ. Được khởi xướng bởi nhóm bạn trẻ yêu mến Thành Phố Hồ Chí Minh, dự án với tên gọi "Giải cứu kênh rạch ô nhiễm ở Thành Phố Hồ Chí Minh" không chỉ hướng tới một Sài Gòn xanh, sạch, đẹp, mà còn nhấn mạnh vào việc tạo nên một môi trường sống lành mạnh, đáng sống, xứng tầm với vị thế của trung tâm kinh tế đất nước.

Tất cả bắt đầu từ sự quan tâm và nỗ lực của năm thành viên trẻ, khi họ quyết định dấn thân vào công việc làm sạch một con kênh nhỏ vào một ngày cuối năm. Từ đó, sức hút của dự án đã lan tỏa mạnh mẽ, thu hút đông đảo người tham gia, từ 5 thành viên tăng lên 100, rồi 500, thậm chí có thời điểm, dự án đã thu hút cả ngàn người cùng chung tay. Không chỉ dừng lại ở việc leo xuống những con kênh đen ngòm, hôi thối và đầy rẫy nguy hiểm từ kim tiêm đến rắn độc, Sài Gòn Xanh đã làm nên nhiều điều kỳ diệu hơn thế như tạo ra một làn sóng lớn trong cộng đồng, thúc đẩy sự thay đổi nhận thức và hành động trong việc bảo vệ môi trường. Bên cạnh việc làm sạch môi trường cảnh quan đô thị, dự án góp phần thay đổi nhận thức về môi trường của hàng chục triệu người, tạo nên những bước tiến vững chắc trong hành trình phát triển bền vững của Thành Phố Hồ Chí Minh nói riêng và đất nước nói chung.

Phần 1

Bối cảnh ra đời của dự án

Thành phố Hồ Chí Minh là một biểu tượng của sự sôi động, hiện đại và cũng là trung tâm kinh tế trọng điểm của Việt Nam. Thế nhưng, bên trong bức tranh rực rỡ ấy lại ẩn chứa những vết sẹo đầy tổn thương. Các con kênh rạch, một thời là niềm tự hào, nét đặc trưng của người dân nơi đây nay trở thành nỗi ám ảnh khi chứa đựng lượng lớn rác thải, nước đen ngòm, hôi thối làm xấu mỹ quan đô thị cũng như gây hại sức khỏe cộng đồng, cản trở sự phát triển du lịch và làm dơ bẩn hình ảnh của thành phố trước bạn bè quốc tế.

Điều này khiến Nguyễn Lương Ngọc cùng các bạn trẻ không ngừng trăn trở bởi họ không chỉ là người dân thành phố, mà còn là những người trẻ nhiệt huyết và có ý thức. Họ không thể đứng nhìn những con kênh rạch biến thành nơi chứa rác với sự ô nhiễm ngày càng trầm trọng. Từ đó, dự án Sài Gòn Xanh ra đời như một lời kêu gọi, một hành động cụ thể và một thông điệp sâu sắc, thành phố cần một làn gió mới, một không gian xanh - sạch - đẹp và là nơi đáng sống.

Khởi đầu từ những bước chân dấn thân của các bạn trẻ, dự án nhanh chóng lan tỏa sức nóng và tạo nên làn sóng thức tỉnh ý thức bảo vệ môi trường trong cộng đồng. Phải kể đến sự chung tay của các nhóm tình nguyện viên, sự đồng lòng của báo chí, các thương hiệu lớn và tiếng nói của những người nổi tiếng. Hơn 150 con kênh rạch đã được làm sạch, thông điệp về một Sài Gòn Xanh vang khơi dậy lòng yêu môi trường trong cộng đồng và ngày một lan tỏa mạnh mẽ.

Phần 2

Sáng kiến - phát kiến của dự án

Tạo ra những chiến dịch có sức lan tỏa mạnh mẽ với chi phí truyền thông “0 đồng”, kết nối được sự chung tay, góp sức của nhiều thành phần:

Thu hút sự đồng hành của doanh nghiệp, thương hiệu lớn: Nhờ sự chuyện nghiệp cùng các hoạt động thiết thực, ý nghĩa, Sài Gòn Xanh nhận được sự hợp tác, đồng hành của nhiều thương hiệu trong các chiến dịch như Thaco, Samsung, TpBank…

Thu hút sự quan tâm của nhiều cá nhân trong cộng đồng từ hoa hậu, diễn viên, ca sĩ, cho đến các bạn người nước ngoài đến từ nhiều quốc gia khác nhau. Họ có xuất thân, địa vị khác nhau nhưng đều đồng lòng, sẵn sàng xắn tay áo và lao xuống những con kênh hôi thối để dọn rác khi đến với Sài Gòn Xanh

Thu hút sự tham gia của nhiều đoàn thể, từ công an, đoàn thành niên, sinh viên, bộ đội, vì một mục đích chung là trả lại cho Tp.HCM vẻ xanh,sạch đẹp, nâng cao nhận thức của người dân về bảo vệ môi trường.

Nhờ vào những hành động đẹp và ý nghĩa, Sài Gòn Xanh đã tạo nên sức lan tỏa lớn Kênh Tiktok của SaiGonXanh thu về gần 3 triệu lượt follow, 30 triệu lượt like. Ngoài ra, có đến hàng trăm tờ báo lớn nhỏ đưa tin, rất nhiều đơn vị truyền thông, truyền hình chủ động đến hợp tác.

Ứng dụng công nghệ kỹ thuật: Đội ngũ Sài Gòn Xanh đã tự mình nghiên cứu tạo ra những quả bom vi sinh, một loại bom được lên men. Sau khi ném xuống dòng kênh một thời gian ngắn, các vi sinh vật bắt đầu làm việc và trả lai độ trong cho dòng kênh, các mùi hôi thối cũng dần biến mất. Bên cạnh đó, dự án cũng đang phát triển, áp dụng nhiều phương thức khoa học kĩ thuật như bản đồ kỹ thuật số để mọi người có thể trực tuyến tham quan các cảnh quan thay đổi sau khi dọn rác trong thời gian thực, hoặc đồng hàng cùng các chương trình lớn tạo ra các đầu cầu nhằm ra quân hàng loạt.

Phần 3

Mục tiêu - tầm nhìn dự án

Dự án Sài Gòn Xanh không chỉ là hành động cụ thể, mà còn là thông điệp mạnh mẽ hướng tới tương lai xanh, sạch và đẹp cho Thành phố Hồ Chí Minh cũng như toàn quốc. Với tầm nhìn xa và động lực không ngừng, dự án đặt ra các mục tiêu cụ thể và tham vọng lớn.

Mục tiêu

Giải cứu toàn bộ kênh rạch ô nhiễm ở Tp.HCM và lan tỏa tác động ra cả nước đến năm 2025

Đưa câu chuyện Sài Gòn Xanh vươn ra thế giới, sánh vai cùng các sự kiện quốc tế như Ngày Trái Đất, Giải cứu biển, đến năm 2024

Khích lệ tinh thần trách nhiệm và sự tham gia của giới trẻ trong việc bảo vệ môi trường, giải quyết các vấn đề xã hội

Tăng sự tham gia từ 20.000 người lên đến 150.000 người đến năm 2025 - Lan tỏa thông điệp bảo vệ môi trường đến 2 tỷ lượt xem trên các nền tảng như TikTok, Facebook đến hết năm 2023

Hợp tác chặt chẽ với chính quyền, các nhãn hàng, doanh nghiệp, và KOLs để lan tỏa thông điệp bảo vệ môi trường một cách rộng rãi

Nâng cao và thay đổi nhận thức về bảo vệ môi trường cho 1 triệu trẻ em Việt Nam thông qua các hoạt động chia sẻ, đến hết năm 2027.

Áp dụng các phương pháp khoa học công nghệ tiên tiến, như bom vi sinh, cải tạo nguồn nước, khử mùi, để cải thiện tình trạng ô nhiễm.

Sử dụng công nghệ hiện đại để tăng cường hiệu quả dọn dẹp rác thải dưới sông, dưới biển.- Chuyển hóa rác thải thành tác phẩm nghệ thuật, qua đó quảng bá và nâng cao nhận thức về bảo vệ môi trường.

Không chỉ giải quyết vấn đề ô nhiễm hiện tại, mà còn tạo nên sự thay đổi lớn về ý thức cộng đồng, góp phần xây dựng tương lai xanh cho Việt Nam và thế giới. 

Tầm nhìn

Khát vọng của tuổi trẻ: Không muốn là một con người mình thường, sống một cuộc sống bình thường, các bạn trẻ Sài Gòn Xanh mang đầy nhiệt huyết, sức mạnh tuổi trẻ, hoài bão, luôn sẵn sàng hành động, nói đi đôi với làm

- Tình yêu thương vô bờ bến với Tp.HCM: Đội ngũ của Sài Gòn Xanh mong muốn góp phần làm nên một thành phố xanh, sạch, đẹp, xứng tầm với thành phố mang tên người, đầu tàu kinh tế của đất nước

Trách nhiệm với xã hội: Mong muốn, khát khao được góp sức vào việc giải quyết những vấn đề nhức nhối của xã hội, cụ thể là vấn đề môi trường, nâng cao nhận thức của người dân, không chỉ là của Tp.HCM mà còn là cả nước, xa hơn là lan tỏa đến năm châu.

Tạo ra sự đoàn kết, chung tay trong cộng đồng: Một cánh én không làm nên mùa xuân, nhưng Sài Gòn Xanh mong muốn là cánh én đầu đàn, khơi dậy tinh thần cùng nhau thay đổi, cùng nhau hành động, vì một mục tiêu chung làm cho đất nước càng ngày càng xanh. Tới thời điểm hiện tại, sự ủng hộ đông đảo từ cộng đồng là động lực lớn nhất thôi thúc Sài Gòn Xanh hành động không ngừng nghỉ

Tạo ra một môi trường sống, để lại di sản cho con cháu: Môi trường ngày càng bị phá hoại sẽ gây ra nhiều vấn nạn như ô nhiễm không khí, ô nhiễm nước, và nhiều loại ô nhiễm khác. Để không chỉ để lại cho con cháu đời sau những thành phổ chỉ có bê tông và ô nhiễm, đội ngũ Sài Gòn Xanh được thôi thúc buộc phải hành động

Sánh vai cùng các cường quốc năm châu: Sài Gòn Xanh đã được rất nhiều nước biết đến, xuất hiện trên báo, đài của Mỹ, Nhật, chúng tôi mong muốn lan tỏa thông điệp bảo vệ môi trường, và hình ảnh Việt Nam như là một đất nước tiên phong, đi đầu trong việc bảo vệ môi trường.

Phần 4

Quá trình triển khai - Phạm vi - Chi phí của dự án

Quá trình triển khai - Phạm vi thực hiện

Hoạt động: Xuất phát từ 2-5 thành viên đầu tiên, quy mô của Sài Gòn Xanh đã tăng trưởng nhanh chóng chỉ trong nửa năm. Do đó việc duy trì cách thức hoạt động tự phát không còn hiệu quả, dự án từng bước thay đổi để trở nên chuyên nghiệp và hiệu quả hơn.Cụ thể, tổ chức đã thành lập tổ chức hoạt động phi lợi nhuận với con dấu tài khoản và có kế toán nhằm báo cáo một cách chi tiết, và minh bạch trong vấn đề tài chính Kế đến, tổ chức có phân cấp, chia nhiệm vụ, đảm bảo các nguồn lực hoạt động một cách trơn tru và chuyên môn hóa, bao gồm ban vận hành, ban nhân sự, ban truyền thông, ban cố vấn, ban kỹ thuật… 

Ban vận hành sẽ đi khảo sát địa các địa điểm ô nhiễm trên toàn thành phố, liên hệ với chính quyền địa phương để xin giấy phép được dọn rác. Sau khi được cấp phép và có sự hỗ trợ từ chính quyền, ban truyền thông sẽ đưa thông tin lên toàn bộ các kênh truyền thông của dự án như Facebook, Group Zalo…đồng thời kêu gọi sự đồng hành tham gia của các nhãn hàng, doanh nghiệp và các KOL.

Sau đó, kế hoạch được lên chi tiết, và điều hành bởi ban vận hành và ban nhân sự. Vì điều kiện dọn rác là những khu vực ô nhiễm nặng, có khả năng tiếp xúc với nhiều nguy hiểm như kim tiêm, rắn, rết… tất cả các thành viên tham gia phải tiêm phòng và trang bị đầy đủ dụng cụ trước khi tham gia. Các quy trình an toàn cũng được áp dụng như làm việc trong môi trường độc hại 

Sau khi dọn rác, tất cả rác được gom, đưa về nơi thu gom rác thải của chính quyền và được đưa đi xử lý theo đúng quy trình của thành phố 

Mọi đóng góp của các doanh nghiệp đều được sử dụng để mua dụng cụ bảo hộ, nước uống, đồ ăn. Tất cả các thành viên đều tham gia một cách tự nguyện và không nhận lương 

Trên đây là các hoạt động chính, ngoài ra Sài Gòn Xanh cũng tổ chức nhiều hoạt động khác đi kèm như giáo dục cho các em học sinh nhằm nâng cao nhận thức về bảo vệ môi trường. 

Phạm vi hoạt động: Dự án khởi đầu là các kênh rạch ở toàn bộ các quận, huyện thuộc Tp.HCM, sau khi phong trào lan rộng, các tỉnh thành khác cũng đã có các dự án tương tự, lấy cảm hứng từ Sài Gòn Xanh, như là Bình Dương Xanh, Tiền Giang Xanh…Hiện tại, hoạt động của Sài Gòn Xanh đang tập trung vào khu vực phía nam, chủ yếu là Tp.HCM và các tỉnh lân cận như Bà Rịa-Vũng Tàu, Đồng Nai, Bình Dương, Tiền Giang, Long An, và các khu vực xa trung tâm Tp.HCM như biển Cần Giờ.  

Chi phí

Từ một phong trào đơn thuần, Sài Gòn Xanh đã trở thành một tổ chức chuyên nghiệp với những hoạt động liên tục, không ngừng nghỉ. Trung bình một lần dọn rác, Sài Gòn Xanh huy động được từ 100-200 người tham gia, các dụng cụ bảo hộ lao động, phương án vận chuyển rác, và rất nhiều vật dụng, hậu cần, như nước uống, cơm ăn đều được lên kế hoạch chi tiết và cụ thể.

Tần suất hoạt động của các thành viên trung bình khoảng 3 lần/tuần. Suốt những năm qua, các hoạt động của Sài Gòn Xanh luôn được diễn ra với sự phối hợp rất nhịp nhàng, ăn ý giữa các thành viên, đem lại những kết quả ngoài mong đợi. Có những con kênh rạch ô nhiễm tới 20 năm vẫn được dọn dẹp sạch sẽ, rác lên đến 50 tấn mỗi lần.

Tuy là một dự án phi lợi nhuận, các thành viên không hề kêu gọi quỹ hay đóng góp Chính vì thế, kinh phí duy trì đa số đến từ sự đóng góp của các doanh nghiệp. Ngoài ra, các thành viên cũng tự chủ động đem theo đồ bảo hộ, chuẩn bị các phần ăn của riêng mình.

Phần 5

Kết quả đạt được

Phần 6

Tiềm năng nhân rộng mô hình

Tiềm năng nhân rộng của mô hình này là vô cùng lớn. Bằng chứng là ngay sau khi làn sóng Sài Gòn Xanh được lan tỏa, hàng chục tổ chức khác đã ra đời, có thể kể đến như: Khát Vọng Xanh, Bình Dương Xanh, Tiền Giang Xanh, Hà Nội Xanh, Đà Nẵng Xanh, Biên Hoà Xanh…

Không chỉ ở Việt Nam, rất nhiều tổ chức lớn trên thế giới cũng đã tìm đến Sài Gòn Xanh để phối hợp làm các dự án lớn toàn cầu. Hiện tại, Sài Gòn Xanh đã xuất hiện trên các kênh của Mỹ, Nhật, Hàn Quốc, Indonesia…