Ethnicity Vietnam là một dự án bảo tồn di sản văn hóa bằng hình thức mỹ thuật số hóa các hoa văn được dệt trên thổ cẩm - nét đặc trưng đã tồn tại lâu đời trong văn hóa của các dân tộc thiểu số ở Việt Nam. Với mong muốn thúc đẩy sự hiểu biết về văn hóa các dân tộc, Ethnicity Vietnam hướng đến quảng bá những hoa văn này trên các phương tiện truyền thông, triển lãm tương tác và phát triển các ứng dụng của hoa văn trong ngành công nghiệp sáng tạo hiện đại. Cùng với sứ mệnh bảo tồn, Ethnicity Vietnam còn chú trọng vào việc phát triển các thanh niên dân tộc thông qua các chương trình trao đổi và huấn luyện nhằm sẽ trang bị các công cụ cần thiết, mang đến mạng lưới cố vấn. Từ đó thanh niên có thể trở thành những người dẫn dắt cộng đồng và phát triển cộng đồng của họ, đặc biệt là bảo tồn và gìn giữ những nét đẹp văn hoá của chính họ. Ethnicity Vietnam ở đây để kết nối di sản và thúc đẩy sự hiểu biết lẫn nhau.

Phần 1

Bối cảnh ra đời của dự án

Dệt thổ cẩm là một trong những nghề truyền thống nổi bật nhất của dân tộc thiểu số. Người thợ dệt giống như một người kể chuyện, họ kể lại những câu chuyện về bản sắc, lịch sử, văn hóa và các hoạt động thường nhật của mình bằng những hoa văn thổ cẩm với hình dạng và màu sắc khác nhau. Sự đa dạng này đã khắc họa nên vẻ đẹp văn hóa của các dân tộc thiểu số, và trở thành nét đặc trưng trong di sản của họ. Nhưng sự hiện đại hóa và cái nghèo khiến họ đánh mất đi nhiều hoạt động để duy trì và bảo tồn nghề thủ công đặc trưng này, vì thế chúng đang dần bị lãng quên và mai một theo thời gian. Điều này đã tạo ra một khoảng cách về sự hiểu biết văn hóa giữa các dân tộc, mà sự hiểu biết này chính là nền tảng của sự phát triển bền vững ở mỗi quốc gia. Việc cách biệt văn hoá cũng xảy ra tương tự với nhiều dân tộc thiểu số khác trên thế giới có cùng vẻ đẹp văn hóa của nghề dệt thổ cẩm truyền thống. Đó là lý do Ethnicity Vietnam ra đời với mong muốn bảo tồn, lan tỏa & kết nối những giá trị văn hoá, nét đẹp văn hoa sẽ góp phần phát triển xã hội và cộng đồng.

Chuỗi dự án "Chuyện người muôn năm cũ" thuộc chuỗi dự án lưu trữ, bảo tồn và giới thiệu đến với công chúng về nghề dệt truyền thống của từng dân tộc của những địa phương khác nhau. Dự án "Chuyện người muôn năm cũ" không những nói về nghề dệt và còn giới thiệu đến công chúng những người dệt yêu nghề và những câu chuyện đặc sắc xung quanh những tấm thổ cẩm được xem là kỷ vật.

Phần 2

Sáng kiến - phát kiến của dự án

Ethnicity Vietnam hoạt động với mục tiêu Bảo tồn văn hóa - Phát triển tiềm năng

• Bảo tồn di sản văn hoá hoa văn và nghề dệt thổ cẩm

Tạo mô hình kiểu mẫu cho việc thu thập hoa văn các dân tộc.

Lưu giữ lại cách thức nghề dệt các dân tộc.

• Kết nối, lan tỏa sức mạnh của hoa văn dân tộc,

thúc đẩy sự hiểu biết lẫn nhau.

• Khơi dậy bản sắc văn hoá Việt Nam.

Với những mục tiêu trên, bằng cách ứng dụng phần mềm đồ họa (trong đó chủ yếu là Adobe Illustrator), các thành viên Ethnicity Vietnam số hóa lại hoa văn thổ cẩm theo từng mũi dệt, sợi chỉ để đảm bảo thư viện lưu trữ chính xác và hiệu quả nhất. Từ thư viện bảo tồn, Ethnicity Vietnam phát triển thành những hoa văn mang yếu tố đương đại hơn nhưng vẫn giữ được bản sắc của từng dân tộc để các hoa văn được đến gần hơn với công chúng, đặc biệt và những bạn trẻ, những họa sĩ thiết kế.

Bên cạnh đó, chuỗi dự án " Chuyện người muôn năm cũ" của Ethnicity Vietnam là một chuỗi phim ngắn thể hiện ý nghĩa và vẻ đẹp của người làm nghề qua công việc và tình cảm của họ, lấy chuyện tử tế với nghề dệt để nói lên thực trạng truyền thống dần mất đi.

Ngoài ra "Chuyện người muôn năm cũ" lưu trữ những hình ảnh nội dung tạo tư liệu phục vụ cho công việc nghiên cứu văn hóa, đánh thức nghề dệt truyền thống, nghề trồng bông tại địa phương. "Chuyện người muôn năm cũ" kết nối những giá trị trong quá khứ với cuộc sống đương đại ngày nay, giúp người đương đại thấu hiểu được giá trị trong văn hóa truyền thống và hành trình phát triển của văn hóa địa phương từ quá khứ đến hiện tại, từ đó cố gắng gìn giữ và truyền lại cho thế hệ sau.

Phần 3

Mục tiêu - tầm nhìn dự án

Mục tiêu

Chuỗi dự án "Ethnicity - Chuyện người muôn năm cũ" thể hiện ý nghĩa và vẻ đẹp của người làm nghề dệt qua công việc và tình cảm của họ, lấy chuyện tử tế với nghề dệt để nói lên thực trạng truyền thống dần mất đi. Thước phim cũng đưa ra niềm hy vọng nối tiếp nghề cho cộng đồng qua hình ảnh gieo hạt bông: "Chỉ cần còn hạt, niềm hy vọng về sự tiếp nối nghề dệt truyền thống vẫn còn đó." Dự án mong muốn truyền tải thông điệp, những góc nhìn khác từ người dân tộc về nghề dệt truyền thống. Lưu trữ những hình ảnh nội dung tạo tư liệu phục vụ cho công việc nghiên cứu văn hóa. Đánh thức nghề dệt truyền thống, nghề trồng bông tại địa phương.

Hướng đến lan tỏa tình yêu, sự tử tế của người nghệ nhân, hy vọng truyền cảm hứng đến người trẻ, khơi dậy sự sáng tạo song song với bảo tồn và phát triển văn hóa dân tộc qua những kĩ thuật quay hiện đại, những góc nhìn mới của Ethnicity được khai thác. Kết nối những giá trị trong quá khứ với cuộc sống đương đại ngày nay, giúp người đương đại thấu hiểu được giá trị trong văn hóa truyền thống và hành trình phát triển của văn hóa địa phương từ quá khứ đến hiện tại, thấu cảm cho những người muôn năm cũ luôn cố gắng gìn giữ và thao thức lưu truyền cho thế hệ sau.

Tầm nhìn

Do ảnh hưởng của những sản phẩm công nghiệp cùng quá trình hội nhập, nghề dệt truyền thống đã và đang dần có nguy cơ mai mốt. Đây không chỉ là nỗi niềm trăn trở không chỉ của những người tâm huyết với nghề mà còn là của cả những người đang làm công tác bảo tồn, phát huy văn hóa dân tộc. Điều này đã trở thành động lực để dự án Ethnicity Vietnam tìm tòi, nghiên cứu để có thể giữ gìn và phát huy vẻ đẹp truyền thống này.

Trong quá trình nghiên cứu sâu rộng về nghề dệt ở nhiều địa phương, Ethnicity Vietnam đã có cơ hội gặp gỡ Bà Y NgLiu, một nhân vật đã trở thành nguồn động viên to lớn cho dự án. Những lời bà kể đã trở thành động lực mạnh mẽ cho Ethnicity Vietnam, thúc giục họ trở lại vùng đất này để thực hiện "lời hứa" - lưu trữ và truyền tải câu chuyện qua bộ phim tài liệu "Chuyện người muôn năm cũ".

Theo đó, tại ngôi nhà giản dị của bà, Ethnicity Vietnam đã khám phá ra những "báu vật" của nghề dệt, qua những câu chuyện, kỷ vật và hồi ức của bà. Dù đã ngoài 80 nhưng Bà Y NgLiu vẫn giữ được sự nhanh nhẹn và minh mẫn. Trong lòng bà chứa đựng những ký ức đầy xúc động về một thời kỳ mà nghề dệt không chỉ là công cụ sinh nhai mà còn là phương tiện mưu sinh chính cho gia đình, khi mà tấm thổ cẩm còn được xem như là đồng tiền tệ. Khi kể cho Ethnicity Vietnam nghe về sự thay đổi của nghề dệt và giá trị của thổ cẩm, từng dòng ký ức của bà như thước phim chiếu chậm. Vì sự nhớ nhung và trân quý giá trị nghề dệt truyền thống mà bà vẫn âm thầm, lặng lẽ chăm chút, tỉ mẩn trong từng công đoạn để làm nên tấm thổ cẩm dù có thay đổi trong nguyên liệu từ sợi dệt công nghiệp hiện nay. Trong những lời bà kể có những câu nói như hồi trống thôi thúc khiến Ethnicity Vietnam cần quay trở về vùng đất này để nhanh thực hiện một lời hứa sẽ được lưu trữ và truyền tải qua thước phim "Chuyện người muôn năm cũ".

Phần 4

Quá trình triển khai - Phạm vi - Chi phí của dự án

Quá trình triển khai - Phạm vi thực hiện

Dự án Ethnicity Vietnam khởi nguồn từ năm 2018, Ethnicity Vietnam được chọn là một trong 10 dự án trong khối ASEAN được trực tiếp trình bày với nguyên Tổng thống Mỹ Barack Obama.

Tháng 04/2019, Ethnicity Vietnam được Quỹ ASEAN để cử và Tháng 08/2019, trở thành thành viên chính thức của Social Innovation Warehouse.

Tháng 06/2019, Ethnicity Vietnam được trình bày tại Diễn đàn thanh niên quốc tế UNESCO tại Trung Quốc.

Tháng 07/2019, Ethnicity Vietnam được giới thiệu tại Phiên họp của Ủy ban Di sản thế giới lần thứ 43 ở Baku, Azerbaijan.

Từ năm 2018 - 2023, Ethnicity Vietnam xây dựng 4 thư viện số hóa hoa văn của 13 dân tộc gồm: K'Ho - Lâm Đồng; Mạ - Đồng Nai; Chăm - Ninh Thuận; Mường - Thanh Hóa; Pà Thẻn - Hà Giang; Cơ Tu - Quảng Nam; Bana, Brâu, Gia Rai, Giẻ Triêng, Xơ Đăng, Rơ Măm, H'Rê - KonTum. Trong đó gồm: 500 hoa văn bảo tồn, 100 hoa văn phát triển, 100 ứng dụng hoa văn, 50 tranh minh họa đời sống dân tộc

Chi phí

Ethnicity Vietnam bắt đầu hành trình của mình bằng việc nghiên cứu hai cộng đồng dân tộc Mạ và K'Ho ở Lâm Đồng, đây là dân tộc chiếm 20% dân số khu vực. Bản sắc đặc trưng của vùng đất này, cùng với giá trị văn hóa, lịch sử và địa lý của cộng đồng Mạ & K'Ho, đã trở thành nguồn cảm hứng cho Ethnicity Vietnam trong việc nghiên cứu, bảo tồn, lưu trữ và phát triển thổ cẩm và nghề dệt truyền thống.

Bước 1 - Nghiên cứu:

Nhóm nghiên cứu đi thực địa tại Lâm Đồng và tương tác với các dân tộc thiểu số K'Ho và Mạ để thu thập thông tin về các mẫu hoa văn thổ cẩm (bao gồm cả ý nghĩa và câu chuyện đằng sau chúng). Bên cạnh đó, nhóm nghiên cứu sẽ tìm hiểu về cuộc sống hằng ngày của người dân nơi đây, đặc biệt là gắn kết với những người trẻ tuổi - đối tượng tiềm năng của dự án.

Bước 2 - Minh họa và phát triển:

Ethnicity Vietnam vector hóa các mẫu họa tiết thổ cẩm thu thập được, tạo các mẫu mới dựa trên các mẫu truyền thống, phát triển các ứng dụng của chúng trong thiết kế sáng tạo. Đồng thời minh họa cuộc sống, văn hóa và lịch sử của các dân tộc thiểu số bằng hình thức mỹ thuật số.

Bước 3 - Quảng bá và ứng dụng:

Ethnicity Vietnam thúc đẩy sự hiểu biết văn hóa lẫn nhau bằng các hoa văn thổ cẩm dân tộc chứa đựng những câu chuyện ý nghĩa đằng sau chúng, các tác phẩm sáng tạo bằng hình thức kỹ thuật số, thiết kế đồ họa, video chuyển động đồ họa sẽ được quảng bá trong các buổi triển lãm và hoạt động tương tác. Ứng dụng các mẫu hoa văn vào ngành công nghiệp sáng tạo thông qua các đối tác, cộng đồng và doanh nghiệp sáng tạo.

Phần 5

Kết quả đạt được

Phần 6

Tiềm năng nhân rộng mô hình

Ethnicity Vietnam là một dự án nghệ thuật phi lợi nhuận về bảo tồn - quảng bá - phát triển các hoa văn thổ cẩm của Việt Nam.

Mục tiêu hiện tại của Ethnicity Vietnam là thực hiện được bộ hoa văn của 53 dân tộc trên 63 tỉnh thành của Việt Nam và xây dựng chuỗi phim câu chuyện về giá trị của những tấm thổ cẩm truyền thống, những tâm tư tình cảm của những người dệt yêu nghề, yêu văn hóa địa phương trong đời sống hiện nay.

Ngoài ra, tầm nhìn của Ethnicity Vietnam là xây dựng một thư viện số các vector hoa văn của người dân tộc thiểu số tại Việt Nam và ứng dụng chúng vào các thiết kế hằng ngày của người Việt. Ethnicity Vietnam cũng hợp tác với các đối tác trong lĩnh vực sáng tạo và phát triển cộng đồng để mang đến cơ hội cho thanh niên dân tộc thiểu số thông qua chương trình "Sáng kiến Lãnh đạo Thanh niên Dân tộc". Bên cạnh đó, chúng tôi đặt mục tiêu trở thành mô hình kiểu mẫu có thể áp dụng với các nhóm dân tộc thiểu số khác trên toàn thế giới.

Trong bối cảnh sự phát triển mạnh mẽ của truyền thông kỹ thuật số, Ethnicity Vietnam đặt mục tiêu chia sẻ và mở rộng sự hiểu biết về tri thức bản địa và ý nghĩa sâu sắc của các hoa văn dân tộc, không chỉ đối với người trẻ tại Việt Nam mà còn đối với cộng đồng quốc tế. Qua đó, dự án mong muốn đóng góp vào việc bảo tồn và phát huy vẻ đẹp văn hóa độc đáo của các dân tộc anh em trên khắp lãnh thổ hình chữ S.