Đơn vị thực hiện

• Hạng mục

  DỰ ÁN

• Thời gian

  TỪ 2020 ĐẾN NAY

• Lĩnh vực

  SẢN XUẤT VÀ TIÊU DÙNG TRÁCH NGHIỆM

Nhờ vào việc tái sinh rơm vào các vật liệu, sản phẩm khác nhau, rơm lại được phiêu lưu đến những trường học, những xóm làng, những đô thị ở một hình hài khác. Dự án "Chuyến đi của Rơm" ra đời nhằm mục đích không chỉ tạo ra những sản phẩm thân thiện với môi trường mà còn góp phần nâng cao nhận thức cộng đồng về bảo vệ môi trường Thừa Thiên Huế. Hơn 30 cơ sở kinh doanh đã nhận được sản phẩm miễn phí, 11 trường học, 1 UBND xã, các địa điểm khác được truyền thông nâng cao nhận thức về việc giảm thiểu rác thải nhựa. Dự án thu hút hơn 1.700 người theo dõi trên mạng xã hội, lan tỏa thông điệp rộng rãi trong, ngoài nước. Chú bé Rơm đã phiêu lưu tới mọi miền tổ quốc, thậm chí bước chân ra thế giới tại các quốc gia như Mỹ, Bỉ, Nhật Bản, Đài Loan. Với slogan "Hành trình bền vững trên cánh đồng xanh", "Chuyến đi của Rơm" cam kết tiếp tục phát triển bền vững và mang lại giá trị cho cộng đồng.

Phần 1

Bối cảnh ra đời của dự án

Ô nhiễm rác thải nhựa đang là một trong những vấn nạn nhức nhối toàn cầu. Theo thống kê của WHO, mỗi phút cả thế giới tiêu thụ 1 triệu chai nhựa và mỗi năm có 5.000 tỷ túi nilon được sử dụng và hầu hết đều thải ra môi trường. Trong đó, Việt Nam xếp thứ 20 trên thế giới về phát sinh chất thải nhựa với 3,27 triệu tấn mỗi năm, chủ yếu là loại túi nilon siêu mỏng - vốn đã trở thành một thói quen không thể thiếu trong các hoạt động mua bán hàng ngày của nhiều người.

Ngoài vấn đề ô nhiễm rác thải nhựa, đốt phế phẩm nông nghiệp ngoài trời cũng là một trong những nguyên nhân góp phần gây biến đổi khí hậu toàn cầu. Việt Nam là quốc gia xuất khẩu gạo đứng thứ 3 thế giới và hiện đang có 4,1 triệu ha đất lúa. Trước đây, sau khi thu hoạch, rơm rạ thường được các hộ nông dân mang về nhà đánh đống để đun nấu, làm thức ăn cho gia súc, lợp nhà, ủ chuồng làm phân bón. Trong những năm gần đây, đời sống người dân đã được cải thiện, các hộ nông dân không còn sử dụng rơm rạ vào những mục đích như trước đây và xu hướng đốt rơm rạ ngay ở ngoài đồng ruộng ngày càng phổ biến. Trung bình một hecta lúa cho 10 - 12 tấn rơm rạ, việc đốt lượng phế thải nông nghiệp khổng lồ này sẽ tạo ra một lượng lớn các khí CO, CO2, NO2, SO2, H2O vào bầu khí quyển.

Theo thống kê của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, mỗi năm Việt Nam phát sinh khoảng 47 triệu tấn rơm rạ từ sản xuất lúa gạo, nhưng mới có khoảng 30% được thu gom và sử dụng với mục đích làm giá thể nấm rơm, thức ăn chăn nuôi, đệm lót chuồng gia súc…Một tỷ lệ lớn rơm được đốt ngay tại ruộng sau thu hoạch, phát thải các chất gây ô nhiễm môi trường và ảnh hưởng xấu đến sức khỏe con người. Một cuộc điều tra trên 96 hộ nông dân ở xã Phú Mậu, huyện Phú Vang, tỉnh Thừa Thiên Huế do nhóm dự án thực hiện cho thấy đốt rơm rạ sau khi thu hoạch là sự lựa chọn của phần lớn của các hộ nông dân, với tỷ lệ đốt ngoài trời trong vụ Hè Thu và Đông Xuân tương ứng là 35,2% và 46,8%.

Ngoài ra, vấn nạn bèo lục bình cũng là một trong những vấn đề đáng lo ngại tại địa phương. Loại thực vật này phát triển nhanh và dày đặc trên các kênh rạch, sông hồ, gây cản trở nghiêm trọng cho dòng chảy tự nhiên, ảnh hưởng đến việc tưới tiêu và sinh hoạt của người dân. Hằng năm, chính quyền địa phương phải huy động một lượng lớn nhân lực cũng như vật lực để tiến hành việc khơi thông dòng chảy và làm thoáng bề mặt sông ngòi. Việc xử lý bèo lục bình không chỉ tốn kém mà còn đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ của nhiều ban ngành và người dân, tạo ra gánh nặng lớn cho ngân sách và tiềm lực của địa phương.

Xuất phát từ những thực trạng nhức nhối trên, "Chuyến đi của Rơm" đã ra đời. Nhóm đã nghiên cứu thành công các sản phẩm được làm từ rơm, bèo góp phần giảm đốt rơm rạ, vấn nạn bèo lục bình và thay thế đồ nhựa. Bên cạnh đó, nhóm cũng đã triển khai phát miễn phí sản phẩm tại các cơ sở trên địa bàn và khảo sát ý kiến của người tiêu dùng. Kết quả khảo sát cho thấy việc sử dụng bao bì sinh học vẫn chưa phổ biến trong thói quen hằng ngày của người tiêu dùng. Tuy nhiên, sau khi trải nghiệm dùng thử các sản phẩm bao bì sinh học từ rơm và bèo, chúng được đánh giá cao về các yếu tố như độ bền, tính thân thiện với môi trường và độ an toàn cho người sử dụng. Đa số người tham gia khảo sát sẵn sàng tiếp tục sử dụng các sản phẩm này trong tương lai - một tín hiệu tích cực, cho thấy tiềm năng phát triển của các sản phẩm xanh trong xu hướng tiêu dùng.

Phần 2

Sáng kiến - phát kiến của dự án

Rơm từ bao đời nay đã gắn bó mật thiết và trở thành một phần quen thuộc trong đời sống lao động nông nghiệp của bà con nông dân. Sinh ra từ lúa, nhưng Rơm lại kết thúc cuộc đời ở đống tro tàn khi sau mỗi mùa vụ. Nhận thức được điều này, dự án "Chuyến Đi Của Rơm" ra đời với khao khát viết tiếp một hành trình mới thú vị và ý nghĩa hơn cho Rơm. Nhờ vào việc tái sinh rơm vào vật liệu, sản phẩm khác nhau, rơm lại được sống thêm nhiều "cuộc đời" dưới những hình hài khác nhau. Rơm đi để trở về - giống như cuộc đời thân thương của mỗi người!

Rơm có nhiều công dụng trong nông nghiệp như làm thức ăn cho gia súc, ủ phân,... Tuy nhiên, hình thức xử lý này đem lại hiệu quả kinh tế chưa cao so với tiềm năng hiện có. Do vậy, hiện trạng đốt rơm rạ sau thu hoạch vẫn còn nhiều, gây ô nhiễm môi trường, ảnh hưởng đến sức khỏe con người.

Cũng gây ảnh hưởng tiêu cực đến môi trường, bèo lục bình từ lâu đã bị coi là một phế phẩm, không được ai quan tâm hay sử dụng. Tuy nhiên, nếu nhìn theo một góc độ khác, bèo lục bình cũng có "khát vọng" được trở thành một phiên bản tốt hơn, mang lại giá trị cho đời sống và cộng đồng. Thay vì chỉ bị loại bỏ, nó có thể trở thành một nguồn tài nguyên có ích nếu được khai thác và xử lý đúng cách. Tại sao chúng ta lại không biến "Từ phế phẩm thành tuyệt phẩm"?

Chuyến đi của Rơm là một dự án không chỉ tạo ra các sản phẩm thân thiện với môi trường mà còn góp phần nâng cao nhận thức về bảo vệ môi trường cho cộng đồng tại Thừa Thiên Huế. Các sản phẩm mà dự án đã mang đến cho người tiêu dùng rất đa từ mẫu mã, kích thước và luôn đảm bảo về mặt chất lượng. Một số sản phẩm nổi bật của nhóm như tem sách, tranh ảnh, túi đựng, hộp quà và rất nhiều mặt hàng khác.

Phần 3

Mục tiêu - tầm nhìn dự án

"Hành trình bền vững trên cánh đồng xanh" là slogan và đó cũng là một trong những sứ mệnh của "Chuyến đi của Rơm".

Mục tiêu

"Chuyến đi của Rơm" luôn hướng đến mục tiêu mang đến cho khách hàng những sản phẩm có chất lượng tốt với giá thành hợp lý nhất. Trên mỗi chặng dừng chân, Rơm mong muốn:

- Tận dụng được nguồn tài nguyên nông nghiệp, giúp người nông dân phần nào đỡ vất vả, tạo ra những sản phẩm bền vững

- Giảm thiểu được những tác động của rác thải nhựa

- Giúp các bạn học sinh, người dân nâng cao nhận thức về các vấn đề môi trường

- Rơm cũng phải đảm bảo an toàn và được kiểm tra các chỉ số về kim loại độc như Cu, Zn, Pb và nguồn nguyên liệu bèo lục bình để làm quai xách ly cũng được kiểm tra các chỉ số tương tự.

Tầm nhìn

"Chuyến đi của Rơm" tiếp tục tập trung nghiên cứu phát triển sản phẩm mới để đáp ứng sự thay đổi nhanh chóng của thị trường. Tầm nhìn đến năm 2025, dự án sẽ cung cấp các sản phẩm thân thiện với môi trường được làm từ rơm rạ, góp phần giảm thiểu rác thải nhựa. "Chuyến đi của Rơm" cũng đang chuẩn bị nguồn lực để có thể đưa các sản phẩm chế tạo từ rơm thân thiện với môi trường tới đông đảo bạn bè quốc tế hơn nữa. Những chiếc túi xách độc đáo, giấy viết hay những tấm thiệp xinh xắn làm bằng rơm,... sẽ là những sản phẩm gây ấn tượng với mọi người. Đặc biệt, "Chuyến đi của Rơm" còn nhen nhóm dự định làm những chiếc hộp đựng bánh bằng rơm với đầy đủ giấy tờ chứng minh nguồn gốc mà mức độ an toàn. Đa dạng hóa sản phẩm, với chất lượng ngày càng cải tiến để chuyến đi của chú bé Rơm ngày càng thêm thú vị và ý nghĩa là điều mà mọi thành viên trong dự án "chuyến đi của Rơm" đều mong muốn ở hiện tại và tương lai.

Phần 4

Quá trình triển khai - Phạm vi - Chi phí của dự án

Phạm vi: Thành phố Huế, tỉnh Thừa Thiên Huế

Thời gian: 2020-2024

Vấn đề giải quyết: Đốt rơm rạ bừa bãi gây ô nhiễm môi trường, phát thải khí nhà kính, vấn nạn bèo lục bình, rác thải nhựa, nâng cao nhận thức của người dân về các vấn đề môi trường.

Hoạt động triển khai: Gồm nhiều hoạt động nghiên cứu khoa học và kết nối chặt chẽ với đời sống người dân địa phương:

- Điều tra hiện trạng sử dụng rơm rạ tại xã Phú Mậu, thành phố Huế;

- Xây dựng quy trình sản xuất giấy từ rơm kết hợp với các nguyên liệu khác; đồng thời phát triển quy trình sản xuất quai xách ly từ bèo lục bình;

- Kiểm tra chất lượng giấy, đảm bảo các tiêu chuẩn vệ sinh an toàn thực phẩm;

- Phát miễn phí hàng ngàn túi rơm và quai xách ly cho hơn 30 cơ sở kinh doanh trên địa bàn, đồng thời khảo sát ý kiến người dùng về chất lượng sản phẩm;

- Tổ chức các hoạt động truyền thông nhằm nâng cao nhận thức cho học sinh, sinh viên tại Huế về việc giảm thiểu rác thải nhựa, thu hút hàng ngàn người tham gia. Cụ thể, đã tổ chức tại 11 trường học, 1 UBND xã, các địa điểm khác.

Quy trình thu gom và xử lý nguyên liệu đầu vào từ địa phương

- Thu gom rơm từ cánh đồng lúa tại các xã trên địa bàn thành phố Huế, gồm xã Phú Mậu và xã Phú Dương. Rơm được thu gom ngay sau mùa gặt và vận chuyển đến phòng thí nghiệm "Chuyến đi của Rơm" tại trường Đại học Khoa học, Đại học Huế để lưu trữ và sản xuất. Trong quá trình sản xuất, Rơm vẫn liên hệ với các điểm trữ rơm cuộn để cung cấp bổ sung cho nhóm.

- Quá trình xử lý rơm như sau:

+ Bước 1: Cắt nhỏ mẫu: cắt rơm ra thành các đoạn nhỏ khoảng 5 – 10 cm

+ Bước 2: Xử lý trong kiềm: Ngâm rơm vào dung dịch NaOH (loại công nghiệp) 3%, trong khoảng 9-10 giờ (dung dịch phải ngập phần mẫu rơm rạ; nếu mẫu nổi, phải dùng vật liệu trơ đặt trên bề mặt mẫu, chẳng hạn thủy tinh, nhựa PE hoặc PET…). Lấy mẫu ra, đem rửa nước bằng nước máy cho kiềm giảm xuống còn khoảng pH (trên bề mặt mẫu) khoảng 8-9 (thử bằng giấy pH của Trung Quốc); Giữ lại các cốc đựng dung dịch NaOH;

+ Bước 3: Xử lý trong axit HCl: Ngâm rơm(đã rửa kiềm) vào dung dịch HCl 3% trong 5-6 giờ (dung dịch phải ngập phần mẫu rơm rạ); Lấy rơm ra, rửa sạch axit bằng nước máy cho đến pH (trên bề mặt mẫu) khoảng 5-6 (thử bằng giấy pH của Trung Quốc);

+ Bước 4: Xử lý trong dung dịch H2O2: Ngâm rơm trong dụng dịch hỗn hợp NaOH 3% + H2O2 1:1 (tức là cứ 500 mL dung dịch kiềm, thì cần 500 mL dung dịch H2O2 25-30%) trong khoảng 5-6 giờ. Lấy mẫu ra, rửa sạch bằng nước máy và đem phơi khô tự nhiên (dưới ánh nắng mặt trời hoặc ở nhiệt độ phòng có sấy)

+ Bước 5: Sau đó, xay mịn thành bột và tiến hành seo giấy, đem đi phơi khô. Khi có được giấy làm từ Rơm sẽ tiến hành các bước tiếp theo để tạo ra các sản phẩm có tính ứng dụng cao.

Phương án tổ chức và training nhân sự cho nhóm dự án:

Trưởng nhóm dự án (chị Dương Thị Nhung): Quản lý tổng thể dự án, giám sát tiến độ, điều phối các hoạt động và giải quyết các vấn đề phát sinh. Nhung sẽ chịu trách nhiệm kết nối với các đối tác, nhà tài trợ, và quản lý tài chính dự án.

Phó nhóm/Điều phối viên: Hỗ trợ trưởng nhóm quản lý dự án, điều phối các hoạt động nhỏ hơn như liên hệ với trường học, địa phương và quản lý nhân sự tại từng điểm đến.

Nhóm truyền thông: Phụ trách quảng bá, tiếp thị và tương tác với cộng đồng. Nhóm này sẽ quản lý trang mạng xã hội, tạo nội dung, và tương tác với báo chí, đài truyền hình.

Nhóm hậu cần: Đảm bảo các công việc chuẩn bị như liên hệ địa điểm, bố trí vật liệu, tài liệu, trang thiết bị cần thiết cho các sự kiện và chuyến đi.

Nhóm đào tạo: Chịu trách nhiệm lên kế hoạch và thực hiện các hoạt động đào tạo cho các thành viên khác về kỹ năng tổ chức sự kiện, giao tiếp, xử lý tình huống.

Phần 5

Kết quả đạt được

Kết quả định tính

Dự án đã mang lại những ảnh hưởng tích cực cho người dân, đặc biệt là bà con nông dân tại tỉnh Thừa Thiên Huế:

- Tạo ra sản phẩm thân thiện môi trường từ rơm rạ và bèo lục bình;

- Góp phần tăng thu nhập của người nông dân;

- Giảm phát thải khí nhà kính;

- Giảm áp lực chính quyền địa phương khi phải đương đầu với các vấn đề đốt rơm rạ và vấn nạn bèo lục bình;

- Nâng cao nhận thức của cộng đồng địa phương về bảo vệ môi trường.

Bên cạnh đó, "Chuyến đi của Rơm" cũng đã ghi dấu ấn sâu sắc tại Huế với những thành tích nổi bật trong nước và quốc tế như:

- Từ tháng 7/2023 đến tháng 09/2024: 2 Lần nhận tài trợ toàn phần thông qua Cuộc thi Sáng kiến giảm thiểu rác thải nhựa do Dự án Huế - Đô thị giảm nhựa ở Miền Trung Việt Nam (WWF-Vietnam) tổ chức

- Tháng 11/2023: Đạt giải thưởng Dự án tiềm năng của cuộc thi Tech Challenge 2023 do dự án InnovGreen Platform tài trợ và tổ chức

- Tháng 12/2023: Được tham gia Giải thưởng Hành động vì cộng đồng – Human Act Prize

- Tháng 12/2023: Đạt giải "Best Oral Presentation" và "Excellent Young Researcher" tại hội thảo quốc tế VANJ 2023, Tokyo

Tháng 01/2024: Nhận giấy khen của BCH Hội sinh viên Đại học Huế vì đã đạt giải thưởng tại các cuộc thi Quốc gia và Quốc tế;

Và rất nhiều giải thưởng khác…

Kết quả định lượng

Phần 6

Tiềm năng nhân rộng mô hình

Tiềm năng nhân rộng mô hình giấy từ rơm trong vài năm tới là rất lớn. Việc sử dụng rơm để sản xuất giấy có thể mang lại nhiều lợi ích cho môi trường và kinh tế.

Một trong những lợi ích chính của việc sử dụng rơm là giảm thiểu sự phụ thuộc vào nguồn nguyên liệu gỗ. Rơm là một tài nguyên tái tạo, có thể được thu thập từ các vùng nông nghiệp và không gây tác động tiêu cực đến các khu rừng. Sử dụng rơm làm nguồn nguyên liệu cho sản xuất giấy có thể giúp giảm áp lực lên các nguồn gỗ và bảo vệ môi trường rừng. Ngoài ra, việc sử dụng rơm để sản xuất giấy cũng mang lại cơ hội kinh doanh mới và thu nhập cho các nông dân và cộng đồng nông thôn. Rơm thường được xem là một sản phẩm phụ không có giá trị cao và thường bị lãng phí. Tuy nhiên, việc chuyển đổi rơm thành nguyên liệu sản xuất giấy có thể tạo ra thu nhập bổ sung cho các nông dân và cung cấp một nguồn thu mới cho cộng đồng nông thôn.

Để nhân rộng mô hình giấy từ rơm trong vài năm tới, cần có nhiều nỗ lực trong việc nghiên cứu và phát triển công nghệ sản xuất giấy từ rơm. Các công ty và tổ chức có thể đầu tư vào nghiên cứu và xây dựng nhà máy sản xuất giấy từ rơm, cải tiến quy trình sản xuất và tìm cách tối ưu hóa hiệu suất và chất lượng sản xuất. Đồng thời, cần tăng cường các hoạt động nhằm tăng cường nhận thức về lợi ích của việc sử dụng giấy từ rơm và tạo động lực cho các doanh nghiệp và người tiêu dùng sử dụng sản phẩm này. Điều này có thể đảm bảo rằng có đủ thị trường và nhu cầu cho giấy từ rơm, từ đó thúc đẩy sự phát triển của ngành công nghiệp này.

Tóm lại, tương lai cho mô hình sản xuất giấy từ rơm là vô cùng rộng mở, nhưng sẽ đòi hỏi sự đầu tư và phát triển công nghệ, cũng như tăng cường nhận thức của cộng đồng về lợi ích của việc sử dụng sản phẩm giấy từ rơm.

Về chúng tôi

Truy cập trang web của chúng tôi

Bản quyền và tính hợp pháp của các hình ảnh, video, thông tin, dữ liệu về dự án được đăng tải trên landing page (trang thông tin dự án) này do cá nhân/ tổ chức đăng ký tham gia giải thưởng cung cấp và chịu trách nhiệm.