Báo cáo năm 2020 từ Bộ Giáo dục & Đào tạo cho thấy 30,6% nhà vệ sinh trên toàn quốc ở các trường học không đạt tiêu chuẩn, trong đó 22,8% không được xây dựng kiên cố. Điều này tương đương với hàng trăm nghìn nhà vệ sinh chưa đạt yêu cầu trên khắp cả nước. Một số nguyên nhân chính của tình trạng này bao gồm sự thiếu quan tâm từ các cơ sở giáo dục, xem nhà vệ sinh chỉ như một "công trình phụ", và thiếu nguồn kinh phí để bảo dưỡng và xây dựng mới.

Cục Cơ sở vật chất thuộc Bộ Giáo dục & Đào tạo chỉ ra rằng ý thức của một số học sinh về việc sử dụng và bảo quản nhà vệ sinh chưa tốt, là một trong những nguyên nhân dẫn đến tình trạng nhà vệ sinh nhanh hư hỏng, xuống cấp. Ngoài ra, báo cáo “Nghiên cứu ban đầu về cấp nước, vệ sinh và dinh dưỡng ở nông thôn Việt Nam” do Quỹ Nhi đồng Liên hợp quốc (UNICEF) thực hiện và công bố đầu năm 2023 cho thấy “vẫn còn nhiều vấn đề trong sử dụng và bảo trì các công trình, dẫn đến việc công trình bị bỏ không, làm giảm việc tiếp cận các công trình cấp nước, nhà tiêu và công trình rửa tay ở trường học… Công trình dành cho học sinh ở trong tình trạng xuống cấp, nhiều học sinh cho biết các em phải phóng uế bừa bãi hoặc về nhà để sử dụng nhà tiêu, không rửa tay… Tại các điểm trường lẻ, việc tiếp cận các công trình nước sạch vệ sinh càng ít hơn”.

Các chuyên gia và tổ chức lớn như WHO đều nhấn mạnh tầm quan trọng của việc có những nhà vệ sinh đạt chuẩn đối với sức khỏe và hiệu quả học tập của học sinh. Chương trình Sức khỏe học đường 2021 - 2025 cũng đã đặt vấn đề vệ sinh trường học làm một trong các ưu tiên hàng đầu. 

Mục tiêu:

Trong thời gian gần 10 năm, từ năm 2021 đến hết năm 2030, nhà vệ sinh trường học, ý thức sử dụng - bảo quản nhà vệ sinh trường học cũng như kiến thức và thực hành vệ sinh cá nhân của học sinh ở các địa bàn khó khăn trên cả nước được cải thiện, góp phần cải thiện sức khỏe của học sinh từ đó đóng góp vào mục tiêu chung của Chương trình Sức khỏe học đường cũng như các Chương trình mục tiêu quốc gia giai đoạn 2021-2025.

Cụ thể, dự án đặt các mục tiêu:

Cải thiện nhà vệ sinh trường học ở các vùng miền khó khăn trên cả nước.

Nâng cao kiến thức và kỹ năng của học sinh về bảo quản

Sử dụng nhà vệ sinh để nhà vệ sinh được sử dụng lâu dài, sử dụng hợp lý và bảo vệ nguồn nước sạch, chăm sóc vệ sinh cá nhân và giữ gìn vệ sinh môi trường.

Tăng cường cơ hội tiếp cận với sản phẩm chăm sóc vệ sinh cá nhân miễn phí và có chất lượng. 

Dự án không giới hạn về địa bàn mà được triển khai trên toàn quốc trong đó ưu tiên các khu vực có điều kiện kinh tế - xã hội còn nhiều khó khăn như miền núi phía Bắc, Tây Nguyên và Đồng bằng sông Cửu Long.

Các hoạt động của dự án bao gồm:

Xây dựng 1.000 nhà vệ sinh trường học tại các vùng miền khó khăn trên cả nước.

Lắp đặt 1.000 bảng hướng dẫn rửa tay.

Cung cấp nước rửa tay cho các trường học tham gia dự án.

Tổ chức ít nhất 15 sự kiện ngày hội nước sạch và vệ sinh tại các trường học tham gia dự án.

Tổ chức ít nhất 60 lớp tập huấn

Truyền thông và cuộc thi về bảo quản – sử dụng nhà vệ sinh đúng cách, nước sạch, vệ sinh cá nhân – vệ sinh môi trường và vệ sinh cá nhân gắn với chăm sóc sức khỏe sinh sản.

Dự án được khởi xướng dựa trên nhu cầu cấp thiết của các trường học trên khắp đất nước. Thực trạng nhà vệ sinh chưa đạt chuẩn và kiên cố, cùng với sự thiếu ý thức trong việc sử dụng và bảo quản từ phía học sinh đã được nêu rõ qua nhiều nghiên cứu và báo cáo của các cơ quan chuyên trách, cũng như được đưa tin rộng rãi trên các phương tiện truyền thông. Dự án này cũng là phản hồi trực tiếp đối với lời kêu gọi từ Chính phủ theo Quyết định số 1660/QĐ-TTg ngày 02/10/2021, là một biện pháp hành động dựa trên nhu cầu thực tế và bằng chứng khoa học.

Kế hoạch xây dựng nhà vệ sinh trong dự án tuân theo tiêu chuẩn được đề ra trong Quyết định số 878/QĐ-BGDĐT ngày 01/3/2021 của Bộ GD&ĐT, nhưng cũng linh hoạt chỉnh sửa để phù hợp với từng địa phương và trường học. Đây là một phương pháp có sự tham gia đồng lòng.

Mỗi nhà vệ sinh trong dự án có diện tích khoảng 14m2, với khu vực dành riêng cho nam và nữ. Nhà vệ sinh này có thể phục vụ tối đa cho 70 học sinh. Khu vực rửa tay được trang bị hướng dẫn chi tiết cùng dịch vụ nước rửa tay miễn phí từ các doanh nghiệp hợp tác. Với đặc điểm này, mẫu nhà vệ sinh thích hợp cho các trường nhỏ hoặc làm bổ sung cho các trường lớn đang thiếu hụt nhà vệ sinh.

Mỗi nhà vệ sinh có giá 60 triệu đồng. Việc xây dựng 1.000 nhà vệ sinh sẽ tiêu tốn 60 tỷ đồng, bên cạnh 1,5 tỷ đồng cho việc điều phối từ các đối tác. Những khoản chi này chưa tính đến đóng góp từ các doanh nghiệp hợp tác trong việc cung cấp hướng dẫn và nước rửa tay, cũng như chi phí cho hoạt động truyền thông và tập huấn cho học sinh.