Dù chiến tranh đã kết thúc hàng thập kỷ, cuộc sống và sinh kế của người dân ở Việt Nam tiếp tục bị ảnh hưởng bởi bom đạn chùm (BĐC) và các loại vật nổ khác (BMVN) nằm rải rác trên cả nước sau các cuộc chiến tranh kéo dài từ những năm 1950 đến những năm 1970. Theo ước tính, có đến hàng triệu tấn bom mìn, vật nổ (BMVN) đã được sử dụng trong các cuộc chiến kéo dài, để lại hàng trăm nghìn tấn BMVN trên toàn quốc. Theo đánh giá của Chính phủ Việt Nam, toàn bộ 63 tỉnh thành trên cả nước đều bị ô nhiễm bởi BMVN với các mức độ khác nhau với tổng số diện tích đất bị ô nhiễm chiếm đến 18% tổng diện tích cả nước, đặc biệt có những địa phượng bị ô nhiễm đến 80% diện tích. Chính vì vậy, Việt Nam là một trong những nước có mức độ ô nhiễm BMVN cao trên thế giới, trong đó, đặc biệt là ô nhiễm BĐC khi Việt Nam là một trong những nước bị ảnh hưởng lớn nhất từ BĐC
Kể từ năm 1975, các tai nạn do BMVN ở Việt Nam ước tính đã tác động đến hơn 105.000 người dân, khiến 38.000 người chết và 66.000 người bị thương. Tuy nhiên, số liệu thống kê cập nhật đầy đủ và thực tế trên toàn quốc không có sẵn, nên con số này có thể là sự ước tính tương đối.
Nhằm hỗ trợ Chính phủ và người dân Việt Nam loại bỏ tàn dư của BĐC và BMVN còn sót lại sau chiến tranh, tổ chức Viện trợ Nhân dân Na Uy (NPA), với kinh nghiệm hoạt động trong lĩnh vực hành động bom mìn trên hơn 40 quốc gia trên toàn thế giới, đã tiến hành thiết lập chương trình tại Việt Nam từ năm 2007.

Động lực
Theo Bộ trưởng Bộ Quốc phòng, trong những năm gần đây, tổng số nạn nhân BMVN mỗi năm đều ở mức dưới 50 người, giảm đáng kể so với mức gần 400 người mỗi năm vào thời điểm trước năm 2010. Số vụ tai nạn được cho rằng đã giảm dần, đặc biệt ở một số tỉnh có triển khai thực hiện các hoạt động khảo sát, rà phá và giáo dục nguy cơ BMVN.

Tuy nhiên, thực tế cho thấy về việc người dân tiếp tục sử dụng các khu đất không an toàn và có bằng chứng về ô nhiễm BMVN vẫn còn rất phổ biến. Hiện trạng này xảy ra thường vì nhu cầu kinh tế, do các khu vực có mức độ ô nhiễm cao nhất cũng là những khu vực nghèo khó và kém phát triển nhất ở Việt Nam. Những nguy hiểm thường trực từ bom đạn chùm và các BMVN khác cũng là mối lo ngại lớn của người dân sinh sống trong các cộng đồng bị ảnh hưởng - và việc loại bỏ mối lo ngại về tai nạn khi sử dụng đất là một trong những tác động có ý nghĩa quan trọng nhất trong hoạt động của NPA tại Việt Nam.

Để đạt được mục tiêu giảm thiểu ô nhiễm bom chùm, giúp người dân có thể sinh sống và làm việc ở khu vực an toàn, NPA đã thiết lập chương trình trên năm tỉnh thành: Hà Nội, Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên Huế và Kon Tum với các hoạt động chính bao gồm:
- Khảo sát dấu vết bom đạn chùm (CMRS) được áp dụng tại các tỉnh Quảng Bình, Quảng Trị và Thừa Thiên Huế để xác định ranh giới của các khu vực khẳng định nguy hiểm có ô nhiễm bom đạn chùm, thông qua khảo sát phi kỹ thuật và khảo sát kỹ thuật.
- Rà phá hiện trường giao tranh (BAC) tại Quảng Trị và Thừa Thiên Huế nhằm tìm kiếm và xử lý có hệ thống và có kiểm soát BMVN còn sót lại sau chiến tranh tại các khu vực khẳng định ô nhiễm bom chùm.
- Hủy nổ bom mìn lưu động (EOD) tại hai tỉnh Quảng Trị và Thừa Thiên Huế để xác định và phá hủy vật nổ bên ngoài khu vực khẳng định ô nhiễm, thường là tiếp ứng xử lý vật liệu nổ.
- Giáo dục phòng tránh nguy cơ bom mìn, vật nổ (EORE) ở Kon Tum để giảm thiểu thương tích bom mìn, vật liệu nổ gây ra thông qua công tác nâng cao nhận thức của người dân theo phương thức phù hợp với mức độ dễ bị tổn thương, vai trò và nhu cầu khác nhau của từng nhóm đối tượng, đồng thời thúc đẩy thay đổi hành vi.
- Nâng cao năng lực là mối quan hệ đối tác hợp tác lâu dài nhằm tăng cường năng lực của các đối tác cấp quốc gia như Trung tâm Hành động Bom mìn Quốc gia (VNMAC), Trung tâm Hành động bom mìn tỉnh Quảng Trị (QTMAC), Đơn vị cơ sở dữ liệu và điều phối tỉnh Quảng Bình (QB DBCU) và Đơn vị cơ sở dữ liệu tỉnh Thừa Thiên Huế (Hue DBU).

Năm 2022, NPA tự hào khi được tiếp tục hỗ trợ Chính phủ Việt Nam trong việc giảm thiểu tác động của vật liệu nổ đến đời sống của người dân, giúp họ an tâm làm việc, sinh sống. Để đạt được kết quả đó, NPA đã nhận được nguồn tài trợ ổn định từ Chính phủ Hoa Kỳ và Na Uy, với tổng kinh phí đóng góp hơn 68 triệu NOK, tương đương hơn 6,7 triệu USD.
Các đội NPA đã xác định được hơn 130km2 đất bị ô nhiễm vật liệu nổ thông qua phương pháp khảo sát dấu vết bom đạn chùm; rà sạch hơn 8.700.000 m2 khu vực khẳng định nguy hiểm (CHA); phát hiện và phá hủy an toàn hơn 13.700 vật nổ, chiếm 28% tổng số vật nổ NPA tìm được trên phạm vi toàn cầu.
Chi phí cho mỗi m2 của CHA là 0,05 cent USD, chi phí cho mỗi m2 rà sạch là 0,32 cent USD và chi phí cho mỗi vật liệu nổ được phát hiện và phá hủy là 380 USD.