Việt Nam là một trong những quốc gia chịu nhiều tác động từ biến đổi khí hậu, đặc biệt là các thiên tai có nguồn gốc khí tượng thủy văn như bão, lũ, lụt… thường gây thiệt hại lớn về người, tài sản, cơ sở hạ tầng và môi trường sống của người dân vùng lũ. Nhiều ngôi nhà đã sập và hư hỏng nặng vì chìm trong biển nước, khiến cho đời sống sinh kế của mọi người sau lũ, nhất là người dân nghèo gặp rất nhiều khó khăn. Chứng kiến những tổn thất đó, nhóm Dự án Nhà Chống Lũ mong muốn tìm ra một giải pháp hiệu quả giúp người dân có hoàn cảnh khó khăn sống thích ứng với tình trạng lũ lụt hàng năm và hướng đến một cuộc sống bền vững hơn.


Vào năm 2013, ý tưởng về những ngôi nhà an toàn trong mùa lũ lần đầu được nhen nhóm khi đội ngũ của Dự án nhìn thấy một căn nhà gỗ đặt trên khung bê tông có tuổi đời lên đến gần 100 tuổi ở huyện Hương Sơn, Hà Tĩnh vẫn vững vàng “sống qua” bao mùa lũ. Sau khi tìm hiểu, Dự án nhận thấy mức chi phí tối thiểu mà cộng đồng có thể chung tay đóng góp để xây nền tảng cho một ngôi nhà an toàn là khoảng 25 triệu đồng, phần còn lại sẽ cần người thụ hưởng phải tự nỗ lực vì chất lượng sống của gia đình mình. Buổi gây quỹ đầu tiên đã diễn ra sau đó và nhận được 200 triệu đồng. Chi phí này đã giúp Dự án Nhà An toàn hỗ trợ xây dựng 05 căn nhà ở xã Sơn Thịnh, huyện Hương Sơn, Hà Tĩnh. Đó cũng là viên gạch đầu tiên để Dự án Nhà An Toàn (Chương trình Nhà Chống Lũ) tiếp tục mở rộng và phát triển trong suốt 10 năm qua.

Động lực

Trong suốt 10 năm qua, động lực của Dự án Nhà An toàn trên hết chính là sự an toàn của của người dân, cùng với đó là sự tin tưởng từ các nhà tài trợ và chính quyền địa phương các cấp. Ngoài ra, dự án mong muốn những nỗ lực của mình sẽ góp phần lan tỏa đến cộng đồng nhiều giá trị tốt đẹp, cùng góp sức, chung tay xây dựng nên một xã hội bền vững. Dự án Nhà An toàn đã, đang và sẽ tiếp tục nhân rộng hành trình của mình để biến những động lực nói trên thành những hành động, kết quả có ý nghĩa.

Dự án Nhà An toàn hiện đã có mặt tại 11 tỉnh thành trên cả ba miền cả nước: Quảng Ninh, Hà Tĩnh, Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên Huế, Quảng Nam, Khánh Hòa, Sóc Trăng, Hậu Giang, Đồng Tháp và An Giang.

Dự án đã triển khai nhiều hoạt động cụ thể như:
- Cùng chính quyền địa phương các cấp lên kế hoạch và tiến hành khảo sát chuyên sâu các khu vực, vùng dân cư chịu ảnh hưởng bởi bão lũ
- Họp nhóm hộ dân, có sự tham gia của chính quyền địa phương để phổ biến về phương pháp thực hiện, nguyên tắc và tiêu chí triển khai Dự án
- Khảo sát chi tiết từng hộ dân tham gia dự án, cùng hộ dân lên phương án xây dựng nhà cho riêng mình, dựa trên số lượng nhân khẩu, nhu cầu, đối ứng và hoàn cảnh gia đình của từng hộ
- Làm việc với các nhà tài trợ để tài trợ tiền mặt và các trang thiết bị phục vụ cho quá trình xây nhà của các hộ dân
- Thăm lại hộ dân sau khi hoàn thiện nhà để có những phương án hỗ trợ bảo trì căn nhà cho người dân.

Năm 2020 và 2021, dù đối mặt với vô vàn khó khăn do đại dịch Covid-19, Dự án Nhà An toàn vẫn xây dựng hoàn thiện 184 căn nhà trên 07 tỉnh thành, thực hiện đúng cam kết hỗ trợ với người dân và chính quyền địa phương. Để làm được điều này, Dự án Nhà An toàn đã đưa ra nhiều kịch bản khác nhau, nhằm thích ứng với chính sách phòng chống dịch khác nhau ở mỗi địa phương. Các phương án di chuyển đến địa bàn xa khi phương tiện giao thông công cộng tạm dừng, cách thức làm việc, huy động sự giúp sức của chính quyền địa phương trong kết nối thông tin liên lạc với hộ dân, khảo sát thông tin hộ, giám sát tiến độ thi công, giải ngân đều được Dự án cân nhắc và áp dụng hiệu quả trong giai đoạn này.

1. Cách tiếp cận, quy trình thực hiện:
- Liên hệ với Chính quyền địa phương, lựa chọn địa bàn thực hiện Dự án theo các tiêu chí chọn địa bàn
- Họp nhóm hộ dân và khảo sát thông tin sơ bộ các hộ dân theo đề xuất của địa phương, căn cứ vào tiêu chí chọn hộ hưởng lợi của Dự án
- Gặp gỡ hộ dân, đánh giá hiện trạng căn nhà, điều kiện tự nhiên của khu vực và hoàn cảnh gia đình từng hộ
- Khảo sát và thiết kế sơ bộ dựa trên nhu cầu thực tế, nguồn cung ứng và giá vật liệu xây dựng, giá thành thi công tại địa phương
- Lên thiết kế chi tiết và dự toán kinh phí xây dựng
- Thảo luận và thống nhất với hộ dân về thiết kế và dự toán (hộ dân phải có đối ứng ít nhất 50% kinh phí xây dựng);
- Ký Cam kết hỗ trợ giữa 03 bên: Chủ hộ, Dự án và Đại diện Chính quyền địa phương
- Theo dõi, giám sát quá trình thi công nhà, giải ngân kinh phí hỗ trợ lần 01
- Nghiệm thu, giải ngân kinh phí lần 02, bàn giao nhà và đưa vào sử dụng
(Lưu ý: Từ bước gặp gỡ hộ dân đến bước ký Cam kết hỗ trợ và tiến hành khởi công, Dự án sẽ mất từ 1-2 tháng và ít nhất 2-3 lần làm việc với từng hộ dân
Thời gian triển khai trung bình cho một căn nhà là từ 2-4 tháng, phụ thuộc vào thời tiết và nhân công do hầu hết các địa bàn triển khai Dự án nằm ở xa trung tâm)


2. Mức hỗ trợ:
Giai đoạn 2013-2019:
- Đối với nhà cải tạo: 20,000,000 - 35,000,000VNĐ/ hộ (tùy từng hộ)
- Đối với nhà xây mới: 30,000,000 - 45,000,000VNĐ/hộ (tùy từng hộ)
Giai đoạn 2020-nay:
- Đối với nhà cải tạo: 20,000,000 - 35,000,000VNĐ/ hộ (tùy từng hộ)
- Đối với nhà xây mới: 35,000,000 - 50,000,000VNĐ/hộ (tùy từng hộ)